'Gıda Savaşları' 1: Ne oluyor?
'İnsanlığın tahıl ile imtihanı' Hz. Yusuf kıssasına kadar dayanıyor olsa da son güncel gelişmeler birkaç hafta kadar önce başladı.
Önce buğday, ardından da pirinç stokları tükeniyor haberleri dalga dalga yayıldı.
Gazete kupürlerindeki bir paragraflık haberleri manşetler, onları yazı dizileri takip etti.
Ta Amerika ve oradan Çin ayağından beri olayı takip eden iyibilgi’nin gıda defterindeki bu gelişmeye kayıtsız kalması mümkün mü?
iyibilgi, üç günlük bir yazı dizisi ile gıda dosyasını açıyor.
Konuyla ilgili yaklaşık son bir aylık süreçte iyibilgi’de çıkan özel haber ve dosyalar sırasıyla şöyle:
"'Buğday operasyonu' başladı!" haberi için tıklayınız!
"'Buğday operasyonu' Türkiye'yi vurdu" haberi için tıklayınız!
"Sarı alarm:Ekmek yok, pasta yiyeceksiniz!" haberi için tıklayınız!
"Su ve buğday krizi: Soğuk Savaş kapıda" haberi için tıklayınız!
"Alarm! Türkiye’nin suyu yabancılara satılıyor!" haberi için tıklayınız!
ABD’de başladı, tüm dünyayı vurdu!
Dizinin ilk gününde bugüne kadar ki haberlerden derlemeler üzerinden sürecin gelişimini ortaya koyacağız.
Ardından da Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Başkanı İbrahim Yetkin ile birlikte ‘Tam olarak ne oluyor’ sorusunun yanıtını arayacağız.
Zira gelişmeler gerçekten de kafa karıştıracak denli karışık.
Yetkililerin yaptıkları açıklamalar dahi çelişkili. Konuyla ilgili geçtiğimiz günlerde açıklama yapan Tarım Bakanı Mehdi Eker, “Sorun yok, spekülatörler olayı büyütüyor’ dedi, ardından 180 derecelik bir dönüş yaptı ‘Birkaç gün pirinç tüketmeyin’ diye vatandaşlara tavsiyede bulundu.
Her iki gelişmeyle ilgili daha geniş bilgi için tıklayınız!
Tarım Bakanı: Stok sorunumuz yok
Tarım Bakanı: Birkaç gün pirinç almayın
Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Başkanı İbrahim Yetkin:
‘OFİS ACİLEN İTHALAT YAPMALI’
Yetkin'in iyibilgi'ye yaptığı açıklamalar şöyle:
Dünyada bir kriz var. 2007’den kalan bir kriz. Kuraklık, petrol fiyatlarının artması gibi nedenlerle tarımsal üretimde bir daralma var. Bunun sonrasında dünyada tarım ürünlerinde fiyatlar arttı.
Tabi Türkiye de buna kayıtsız kalamadı. Hem de dünya ortalamasının üzerinden bir yoğunlukta. Çünkü Türk tarımında son yıllarda çıta giderek düşüyor.
Çeltikte, hububatta, yağlı tohumlarda, yem ve endüstriyel bitkilerde açığımız var.
Tüm bunların üzerine arz-talep dengesini bozmak üzere politika güden spekülatörler kuraklık adı altında bu durumu kullandı ve şu an ki gıda anarşisi, gıda terörü ortaya çıktı.
Meselenin özeti budur.
Elinde mal olan ülkeler Türkiye’ye yüksek fiyata mal satmak üzere kuyruğa girmiş durumda. Adeta açık denizlerde gemiler bekletiliyor.
Türkiye’de ise tam bir başıboşluk ve denetimsizlik var.
Toprak Mahsulleri Ofisi’nin güçlü olması ve tansiyonu düşürmesi lazım. İthalat yapılarak piyasa düşürülmeli.
Durumumuz iyi değil.
EKSTRA BİLGİ:
ÇIKAN HABERLERE YAKIN PLAN!
Pirincin fiyatı 3 ayda 6 kat arttı!
Referans’taki haberi göre pirincin fiyatı son üç aydaki zamlarla üreticiden market rafına gidene kadar 6 kat arttı. Sektörde piyasada yeterli pirincin olmasına rağmen yaratılan kaosun Ramazan'da yaşanacak fiyat artışlarına hazırlık olduğu belirtiliyor.
TMO'nun elindeki 31.4 bin ton çeltiği satmasıyla alevlenen pirinç piyasasında fiyat artışlarındaki hız şimdilik kesilmiş gibi görünse de şimdi de Ramazan fırsatçılığı tartışması yaşanıyor. Pirinçte yaşanan fiyat artışının ne kadar çarpıcı olduğunu ise tarladan market raflarına kadar gelen süreç ortaya koyuyor.
Referans’taki “Spekülatör 150 bin ton pirinci Ramazan'a saklıyor” haberi için tıklayınız!
Dünyada durum ne?
Vatan’daki haber ise gıda fiyatları artışının sınırlarımız dışındaki boyutun ortaya koydu. Habere göre son üç yılda yüzde 83 oranında artan dünya gıda fiyatları nedeniyle açlıkla yüzleşen 37 ülkede yüzbinlerce insan sokaklara döküldü, göstericiler güvenlik görevlileriyle çatıştı. Sadece Kamerun’da son 3 ayda 40 gösterici hayatını kaybetti. Dünya, gıda fiyatlarındaki artışın tetiklediği yeni bir savaşın eşiğinde!
İşte dünyadaki yiyecek savaşları:
Haiti: Temel gıda maddesi pirincin yüzde 80’ini ithal eden
Haiti’de, 50 kiloluk bir pirinç torbasının satış fiyatı son 1 haftada 35 dolardan 70 dolara çıktı. Halk da iki haftadır, hükümet karşıtı gösteriler için sokağa döküldü. 5 Haitili hayatını kaybetti. Gösteriler nedeniyle Başbakan Jacques Edouard Alexis, istifa etmek zorunda kaldı.
Bangladeş: Pirinç fiyatlarının artışı protesto eden 20 bin tekstil işçisi maaşlarının yükseltilmesi için başkent Daka’da gösteri düzenledi. Gösteriye polis müdahale edince ortalık birden savaş yerine döndü. Göstericiler, etraftaki dükkanlara ve araçlara saldırdı. Birçok araç ateşe verildi.
Mısır: 76 milyonluk ülkede nüfusun yüzde 40’ı günlük 2 dolar gelirle yaşam savaşı veriyor. Fakirlik bu denli derinken, son birkaç ayda yemeklik yağ ve pirincin fiyatının iki katına, fırınlarda ekmeğin fiyatının beş katına çıkması sonrası sokağa dökülen halk polisle çatıştı, 11 kişi öldü.
Pakistan: Tahıl fiyatları artınca, halk ambarlara saldırdı. Tahıl ambarlarının güvenliğini sağlamak için ordu alarma geçti.
Kamerun: Afrika ülkeleri Burkina Faso, Moritanya, Fildişi Sahilleri, Senegal, Etiyopya, gibi ülkelerde son aylarda gıda zamları nedeniyle yapılan gösterilerden çok sayıda insan yaşamını yitirdi. Sadece Kamerun’da 3 ayda polisle çatışan 40 kişi öldü.
Özbekistan: Özbekistan, Yemen, Bolivya ve Endonezya’da gıda fiyatlarının artışını protesto eden onbinlerce insan sokağa döküldü.
“Gıda savaşları başlıyor” haberinin devamı için tıklayınız!
Dünya Bankası’ndan korkunç uyarı:
Gıda fiyatları böyle yükselirse 100 milyon insan açlıktan ölür!
Dünya Bankası Başkanı Zoellick, gıda fiyatlarının son 3 yılda ikiye katlanmasının yoksul ülkelerde geliri düşük 100 milyon insanı açlık tehlikesi ile karşı karşıya bıraktığını söyledi. The Food and Agricultural Organization (FAO) araştırmasına göre ise bu yıl 36 ülkede toplam tam 1.1 milyar kişi gıda yardımına muhtaç olacak!
Sorunun bir ayağı da bioyakıt!
Brezilya’da üretilen her 3 ton mısırın 2’si bioyakıt oluyor
Petrolün varil fiyatının 100 doları geçmesi, yağlı tohumlardan bioenerji üretimini son zamanlarda çok cazip hale getirdi. Dünya 2000 yılında her gün 2.1 milyon varil petrole eş değer bioyakıt üretirken, bu miktar 2007 sonunda 16.2 milyon varil petrole eş değer bioyakıta ulaştı.
2007’de dünyadaki tarım alanlarının yüzde 6’lık bölümünden elde edilen ürünün bioyakıta dönüştüğü tahmin ediliyor. Bu oran özellikle ABD ve Brezilya’da inanılmaz boyutlara ulaştı. ABD mısır üretiminin üçte birinin bu yıl bioyakıt üretimi için kullanılacağı tahmin ediliyor. Brezilya’da ise üretilen her 3 ton mısırın 2 tonu bioyakıta dönüşüyor.
AÇLIK: Örtülü bir psikolojik savaş mı?
1) Küresel ısınma ve çevre duyarlılığı kavramı genel olarak dünyada bilinir hale zaten getirilmişti. ABD eski Başkan Yardımcısı Al Gore’un tüm ülkelerin sinemalarında vizyona giren filmi ve seri halde yine dünya ülkelerinde verdiği (Türkiye dahil) konferanslar bu konuya bakışı ama daha çok “inancı” anımsattı, pekiştirdi, yerleşikleştirdi.
2) Bundan sonra gelecek tüm afetler artık bu “nedenle” olacaktı. Çin küresel ısınmaya ek olarak ayrıca tarım alanlarında bir afet yaşadı.
3) Bu afetin hemen ertesinde dünya tahıl borsasının merkezi sayılan ABD’de tahıl fiyatları sadece bir-iki gün denebilecek şekilde yükseldi. Ancak bu olduğunda yeknesak ikazlar dışında bir gıda krizinden bahsedilmiyordu. Spekülatörler ABD dahil bir çok ülkede fiyatların “uçmasını” sağladı. Ayrıca büyük miktarlarda stok yapıldığı bilgileri sızmaya başladı.
4) Küresil gıda krizi olduğu tüm dünyada hemen aynı zamanlama ile basına sürüldü. Türkiye’de bundan payını aldı, alıyor.
5) Türkiye’de, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin alım ve satımları ile ilgili olarak geçen yıldan kaldan bir seri spekülasyon ortaya atılmaya başladı. Bunlar içinde, elde yeterince stok bulunmayışı ve bu senenin rekoltesin çok düşük kalacağıydı. Bu konu üzerinden yapılan spekülasyonların ne kadarlık bir ekonomik paya denk düştüğü bilinmiyor.
6) Hemen ardından IMF ve Birleşmiş Milletler başkanlarının ağır açıklamaları geldi. Yılda ortalama 30 milyon kişinin açlıktan hayatını kaybettiği dünyamızda bu sene 100 milyon kişinin öleceği, dahası açlığın politik sonuçları, isyanlar ve kalkışmalara neden olacağı tüm dünyaya duyuruldu.
7) Dünya ve ABD diplomasinin ikon ismi Henry Kissinger, Washington Post Gazetesi’ne bir yazı yazarak, dünyanın odak noktasının, kriz noktasının “doğu pasifik olduğunu”, küresel tüm meselenin burayı kilitleneceğini yazdı. En önemli konu buydu! Bir okurumuzun anımsattığı Kissinger'ın meşhur sözü akıllara gelmeli; "Gıda'ya hakim olan bölgelere, enerjiye hakim olan devletlere, paraya hakim olan dünyaya hakim olur".
8) “Açlıktan ölüm” denince ilk akla gelen Afrika’nın ismi pek zikredilmiyor. Elbette Afrika da dahil ama net biçimde görülüyor ki, doğu pasifik ülkeleri bu krizin ana hedefi durumunda. Genel olarak Çin ve Hindistan’ın periferisindeki tüm ülkeler diyebiliriz! Japonya hariç!
9) Bölgede bulunan bir düzineden fazla ülkede-ki ilginçtir bu ülkelerin neredeyse tamamı ciddi pirinç üreticileri ve ihracatçıları-bir anda anormal fiyat yükselişleri yaşamaya başladılar. Bir çoğu ihracata kotalar getirmeye başladı. Hatta içlerinde ithalat girişimlerinde bulunmaya başlayanlar oldu.
10) Bu arada “konuyla” ilgisi olmayan küçük ülkeler tarif uygunsa can çekişmeye başladı. Orta pasifikte bulunan minik ülkeler parasıyla ve sadece 1.5 milyon ton gibi sınırlı miktarda buğdayı bile bulamamaya başladılar. Oysa var ama verilmiyor.
11) Kargaşa içinde, makul sesler hiç duyulmadı. Örneğin IMF politikalarını eleştirisiyle tanınan bazı ciddi Alman kuruluşları gıda krizinin nedeninin, Batı ülkelerinin üretici ülkeleri “bio-yakıt” kullanmaya teşvik etmeleri nedeniyle yaşandığını söylemeye başladılar. Bu teze göre, gıda yakıta dönüştürülüyordu ve nedeni elbette “çevre kirliliği nedeni”, havanın kirlenmesi yüzünden yine küresel ısınma!
12) Büyük Ortadoğu Projesi yani BOP’un kuzey yarım küreyi etkilediği alanda unutulan bir nokta var. O da aynısının doğu pasifik bölgesinde hamileri tarafından uygulandığı! Eş zamanlamayla ve değişik yöntemlerle.
13) Türkiye’ye gelince. Gıda krizinin tam neresindeyiz bilinmiyor! Var mı yok mu tamamen şüpheli. Resmi açıklamalar rahatlatıcı boyutta normal olarak. Ama kuraklık? Yanıtı yok. Belki şu yanıt olabilir. Konya-ki Türkiye’nin tahıl ambarlarından biri sayılıyor-üretimde bu yıl rekor kırılacağını söyledi! Yine de kesin sonuç 15 Mayıs’ta belli olacak.
14) “Son” madde size ait. Burayı okurlarımız dilediği gibi tamamlayabilir!
www.iyibilgi.com özel Ömer Çakkal
Ziyaretçi Sayısı