En eski bayram: Nevruz

Baharin ve Nevruzun simgesi

Nevruz, dünyadaki çeşitli topluluklarda farklı adlarla 5 bin yıldır kutlanıyor. Gece ile gündüzün birbirine eşit olduğu 21 Mart günü, insanlığın ortak bir değeri haline geldi.

Dünyadaki birçok toplulukta farklı inanışlarla çok çeşitli adlar altında şenliklere konu olan dünyanın en eski bayramı Nevruz, Türk dünyasında da "Göktürkler'in Ergenekon'dan çıkışı" ve "12 hayvanlı Türk takviminde yeni yılın başlangıcı" olarak 5 bin yıldan bugüne kutlanıyor. Kimi topluluklar, bu günü dünyanın yaratıldığı gün, kimileri Nuh Peygamber'in yere ilk ayak bastığı gün, kimileri ise ilk insanın yaratıldığı gün olarak kutlarken, kimi topluluklar da gece ile gündüzün eşit olduğu bu günü, bir bahar müjdecisi olarak kabul ediyor.

Farsça "Yenigün" anlamına gelen Nevruz, dünyadaki çeşitli Türk topluluklarında "Noruz", "Navrız", "Ergenekon", "Bozkurt", "Çağan", "Mart Dokuzu", "Ulusun Ulu Günü", "İlk Yaz Yortusu", "Yengi Gün", "Köklü Marta", "Sultan Nevruz", "Mart Bozumu" gibi adlarla anılıyor.

Eski Hunlar'dan itibaren Yakutlar, Uygurlar, Kazan Türkleri, Tunguzlar, Nogay Türkleri, Tatarlar, Kırgızlar, Kazaklar, Özbekler, Tacikler, Azeriler, Türkmenler, Sahalar, Çuvaşlar, Gagauzlar başta olmak üzere Orta Asya'dan Balkanlar'a kadar uzanan çok geniş bir coğrafyada binlerce yıldan beri yaşatılan Nevruz, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Afganistan ve Tacikistan'da "milli bayram" olarak kutlanıyor.

Kederli olmak en büyük ayıp

Bütün Türk dünyasının coşku içinde kutladığı, gönüllerin geleceğe yönelik neşe, sevinç ve ümitle dolduğu bu özel günde, kederli olmak en büyük ayıp ve suç sayılıyor. Hatta, evinden cenazesi çıkan insanlardan bile neşeli olmaları bekleniyor. Herkesin rızık ve kaderinin tayin edildiğine, hastalıkların, kötülüklerin, kaza ve belaların yok olacağına inanılan Nevruz için evler de baştan aşağı temizleniyor.

Kutlama törenlerinde bölgelere göre çok farklı oyunlar ve eğlenceler düzenlenirken, bazı yörelerde de bu güne özel çeşitli yemekler pişiriliyor. Topluca yenilen Nevruz yemeğinden sonra insanlar birbirlerinin yeni yılını kutluyor ve mezar ziyaretleri yapılıyor. Bu günde dargınlar barıştırılırken, parçalanmak üzere olan aileler mahallenin ileri gelenleri tarafından barıştırılıyor. Fakirlere, kimsesizlere ve yaşlılara maddi ve manevi yardım eli uzatılıyor. Gençler, çeşitli dileklerle yakılan Nevruz ateşinin üzerinden atlıyorlar.

kaynak:
http://yenisafak.com.tr/arsiv/2000/mart/20/g2.html
http://www.turkdirlik.com/Bilgimece/Turkoloji/Kultur/MKilic0024.htm